Auteursrecht
Het auteursrecht beschermt makers (auteurs) van bijvoorbeeld teksten, wetenschappelijk werk, kunst of foto’s. Heeft u auteursrecht van een werk? U kiest zelf wat ermee gebeurt. Bijvoorbeeld of en hoe anderen uw werk mogen gebruiken, kopiëren en tonen.
Voorbeelden van beschermde werken zijn:
- Boeken, muziek en films
- krantenartikelen
- schilderijen en tekeningen
- software, videogames en apps
- bouwtekeningen
- foto’s en video’s
Wanneer geldt het auteursrecht?
Het auteursrecht ontstaat vanaf het moment dat u het werk heeft gemaakt. U hoeft auteursrecht nergens aan te vragen of te registreren. Het kost u niets en is internationaal geldig. In Nederland is het auteursrecht geregeld in de Auteurswet. De Auteurswet beschermt uw werk als het aan deze 3 voorwaarden voldoet:
- Uw werk is origineel en persoonlijk. Het mag niet lijken op werk van iemand anders.
- Het werk is zintuigelijk waarneembaar: het is te zien, te lezen of te horen.
Hoe bewijst u uw auteursrecht?
Een auteursrecht ontstaat automatisch, maar staat nergens officieel geregistreerd. Maar u kunt wel uw auteursrecht bewijzen. Bijvoorbeeld als u op of bij uw werk uw naam en datum zet, bewijst u in een eventuele rechtszaak dat het werk op die datum al in uw bezit was.
Auteursrecht overdragen of kopen
U kunt uw auteursrecht helemaal of voor een deel overdragen:
U geeft een licentie (toestemming) aan een exploitant (bijvoorbeeld een uitgeverij of een museum). U houdt het auteursrecht, maar geeft toestemming aan de exploitant om het werk te verspreiden of te kopiëren. Een exclusieve licentie moet u schriftelijk vastleggen. Een niet-exclusieve licentie mag u ook mondeling geven.
Bij een overdracht verkoopt u de auteursrechten aan een andere partij. Die andere partij heeft dan het auteursrecht. Dit moet u schriftelijk vastleggen. De eigenaar van het werk bepaalt zelf de prijs.
Met een open licentie (Creative Commons-licentie) houdt u de auteursrechten, maar geeft u anderen vooraf het recht uw werk te gebruiken op manieren die u vooraf goedkeurt.
Auteursrecht na overlijden
Wanneer u overlijdt, gaat uw auteursrecht automatisch over naar uw erfgenamen. Het auteursrecht vervalt 70 jaar na het overlijden van de maker.
Uw werk wordt zonder toestemming gebruikt
Wordt uw werk zonder uw toestemming gebruikt? Bijvoorbeeld doordat uw werk is verspreid, afgedrukt of op internet is gezet. Dat is schending van het auteursrecht. U kunt dan via de rechter verdere verspreiding van uw werk verbieden en een schadevergoeding vragen.
Auteursrecht en online diensten
Aanbieders van online diensten voor het delen van bijvoorbeeld video’s of afbeeldingen moeten:
- toestemming hebben van rechthebbenden om de inhoud te laten zien en deze actief verkrijgen
- een deel van de advertentie-inkomsten afdragen aan alle rechthebbenden
- filteren op inbreuk makende inhoud als er (nog) geen toestemming is van de rechthebbenden en indien nodig deze inhoud verwijderen
- de gebruiker de mogelijkheid geven om bezwaar te maken tegen uw besluit om de inhoud te verwijderen
Overige beschermingen Auteurswet
Auteurscontractenrecht beschermt u als u afhankelijk bent van exploitanten om uw werk bekend te maken bij het publiek. Bijvoorbeeld uitgevers, platenmaatschappijen en filmproducenten. U heeft dan een overeenkomst met de exploitant waarmee u toestemming geeft om uw werk te exploiteren. De Wet auteurscontractenrecht geeft de u het recht:
- op een eerlijke vergoeding en op een hogere vergoeding wanneer het werk ineens enorm succesvol wordt (bestsellerbepaling)
- om de overeenkomst (gedeeltelijk) te verbreken als de exploitant het werk niet voldoende exploiteert
- onredelijke eisen in het exploitatiecontract te laten vernietigen
Een exploitant van auteursrecht moet aan duidelijk maken hoe de exploitant uw werk verspreid of uitvoert, de vergoeding, en de inkomsten.
Bent u uitvoerend kunstenaar zoals zanger, muzikant, acteur, film- of muziekproducent? Het naburig recht beschermt iedereen die het werk van de maker uitvoert. U moet eerst toestemming geven voordat een andere partij de uitvoering mag opnemen, uitzenden en verkopen.
U kunt het naburig recht overdragen. Naburige rechten ontstaan automatisch en vervallen na 50 jaar. Voor muzikanten of muziekproducenten geldt een beschermingsduur van 70 jaar.
Bent u producent van een databank of verzameling van werken? Het databankenrecht beschermt databanken en verzamelingen van werken waar veel tijd en geld in is gestoken. Wie een databank wil gebruiken, moet daarvoor toestemming vragen aan de maker. Tekst- en datamining mag wel zonder toestemming.
Leent u beschermde werken uit, zoals boeken, muziek, films of kunst? Dan hebben de makers recht op een vergoeding. U moet doorgeven aan Stichting Leenrecht welke werken u heeft uigeleend en hiervoor een vergoeding betalen. Daarna verdeelt de stichting de vergoedingen over de organisaties die de makers uitbetalen.
Filmt of fotografeert u mensen? Dan heeft u het auteursrecht, maar niet het portretrecht. Het portretrecht geeft de persoon op de foto of in de film het recht om publicatie te verbieden. U moet in veel gevallen om toestemming vragen als u een portret wilt publiceren. Het portretrecht is ook vastgelegd in de Auteurswet.